Dalış dünyasında birçok farklı yöntem ve teknik vardır; ancak özellikle askeri, bilimsel veya profesyonel dalışlarda kullanılan Kapalı Devre Dalış (CCR – Closed Circuit Rebreather), dalgıçlara daha fazla hareket özgürlüğü ve verimlilik sunar. Kapalı devre dalış sistemleri, havanın etkin bir şekilde tekrar kullanılması prensibi üzerine çalışır ve bu nedenle diğer dalış tekniklerine göre birçok avantaj sağlar. Bu makalede, Dalış tekniğinin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve neden tercih edildiğini ayrıntılarıyla inceleyeceğiz.
Kapalı Devre Dalış Nedir?
Kapalı Devre Dalış, dalış sırasında dalgıcın soluduğu gazı tekrar kullanmasını sağlayan bir sistemdir. Geleneksel açık devre scuba dalışında, solunan hava dışarı atılır ve her nefesle birlikte dalgıcın tüpündeki hava azalır. Kapalı devre dalışta ise bu süreç çok farklıdır; solunan gaz dışarıya bırakılmak yerine yeniden kullanılmak üzere filtrelenir ve oksijen oranı yeniden dengelenir. Bu sayede, dalış sırasında solunan gaz daha verimli bir şekilde kullanılmış olur.
Kapalı devre dalışta kullanılan rebreather cihazı, dalgıcın soluduğu karbondioksiti emen ve oksijen seviyesini kontrol eden bir sistemdir. Bu sistem, dalgıcın uzun süre su altında kalmasına ve derin dalışlar yapmasına olanak tanır. Rebreather cihazları, özellikle uzun süreli ve sessiz dalış gerektiren durumlarda, dalgıçlara büyük avantaj sağlar.
Kapalı Devre Dalış Sisteminin Çalışma Prensibi
Dalış sistemlerinde, dalgıcın soluduğu hava devridaim edilir ve karbondioksit içeriği kimyasal bir bileşen tarafından emilir. Bu bileşen genellikle sodyum hidroksit veya kalsiyum hidroksit gibi karbondioksit emici bir madde içerir. Solunan gaz, bu madde tarafından temizlendikten sonra yeniden kullanılır ve eksik oksijen, bir oksijen tüpünden sisteme eklenir. Bu sayede dalgıç, aynı hava karışımını defalarca soluyabilir ve bu da gaz tüketimini büyük ölçüde azaltır.
Kapalı devre dalış sistemleri, dalgıcın soluduğu gazın oksijen seviyesini sürekli olarak izler ve gerekirse oksijen ekleyerek dengeyi sağlar. Bu da dalgıcın, dalış derinliğine ve fizyolojik ihtiyaçlarına uygun bir solunum gazı karışımı almasını sağlar. Ayrıca, rebreather cihazları dalış sırasında gaz karışımını otomatik olarak optimize edebilir, bu da daha güvenli ve verimli bir dalış sağlar.
Kapalı Devre Dalışın Avantajları
Kapalı Devre Dalış, birçok avantaj sunar ve bu avantajlar dalgıçların belirli koşullarda bu sistemi tercih etmesine neden olur. Bu avantajlardan bazıları şunlardır:
- Sessiz Dalış İmkanı: Kapalı devre sistemlerinde, solunan gaz dışarı atılmadığı için su altında herhangi bir kabarcık oluşmaz. Bu, özellikle su altı vahşi yaşamını rahatsız etmeden dalış yapmak veya askeri operasyonlarda fark edilmeden hareket etmek için büyük bir avantajdır.
- Daha Uzun Dalış Süresi: Kapalı devre sistemleri, gaz kullanımını optimize ettiği için dalış süresi büyük ölçüde uzatılabilir. Bu, derin sularda veya keşif gerektiren durumlarda dalgıcın daha uzun süre su altında kalmasını sağlar. Gaz tüpünün çok daha verimli kullanılması, dalış süresini saatlerce uzatabilir.
- Daha Az Gaz Tüketimi: Geleneksel açık devre sistemlere göre daha az gaz kullanılır. Gazın yeniden kullanılması sayesinde, dalgıç aynı miktar gazla çok daha uzun süre dalış yapabilir. Bu da, lojistik olarak büyük bir avantaj sağlar ve özellikle uzak noktalara yapılan dalışlarda gaz ihtiyacını azaltır.
- Daha Az Taşıma Yükü: Kapalı devre sistemleri, aynı dalış süresi için daha az gaz tüpü taşımayı gerektirir. Bu da dalgıcın ekipman yükünü azaltır ve daha rahat bir dalış yapmasını sağlar. Özellikle zorlu su altı koşullarında bu hafiflik, dalgıcın hareket kabiliyetini artırır.
Kapalı Devre Dalışın Zorlukları
Her ne kadar Kapalı Devre Dalış birçok avantaj sunsa da, bazı zorlukları da beraberinde getirir. Bu zorluklar, dalgıcın bu sistemi kullanırken dikkatli olmasını ve özel eğitim almasını gerektirir.
- Teknik Karmaşıklık: Kapalı devre dalış sistemleri, açık devre sistemlere kıyasla daha karmaşıktır ve bu nedenle kullanım sırasında daha fazla dikkat ve bilgi gerektirir. Gaz karışımının sürekli izlenmesi ve cihazın doğru çalıştığından emin olunması, dalış sırasında hayati öneme sahiptir.
- Yüksek Maliyet: Kapalı devre sistemleri, açık devre sistemlere göre daha pahalıdır. Cihazın kendisi, gaz karışımını düzenleyen bileşenler ve karbondioksit emici malzemeler, dalış maliyetini artırır. Bu nedenle kapalı devre dalış, genellikle profesyonel dalgıçlar veya askeri kullanım için tercih edilir.
- Eğitim Gerekliliği: Kapalı devre dalış, dalgıcın bu sisteme özgü bir eğitim almasını gerektirir. Cihazın nasıl kullanılacağı, acil durum prosedürleri ve gaz yönetimi gibi konular, dalışın güvenliği açısından son derece önemlidir. Bu nedenle kapalı devre dalış yapmak isteyen kişilerin özel bir eğitim programını başarıyla tamamlaması gerekmektedir.
Kapalı Devre Dalışın Kullanım Alanları
Kapalı Devre Dalış genellikle askeri, bilimsel ve teknik dalışlarda tercih edilir. Askeri personel, kapalı devre sistemleri kullanarak düşman radarlarından gizlenebilir ve operasyonlarını sessiz bir şekilde yürütebilir. Bilim insanları ise su altındaki yaşamı rahatsız etmeden incelemek için bu sistemi tercih ederler.
Ayrıca, derin su dalışları ve batık keşifleri gibi teknik dalışlarda da kapalı devre sistemleri yaygın olarak kullanılır. Bu tür dalışlarda, dalgıcın uzun süre su altında kalması gerektiğinden gaz kullanımının optimize edilmesi büyük bir avantaj sağlar.
Kapalı Devre Dalış Eğitimi
Dalış yapabilmek için özel bir eğitim almak şarttır. Bu eğitim, dalgıcın rebreather cihazını kullanmayı öğrenmesini, cihazın bakımlarını yapabilmesini ve acil durumlarda nasıl hareket etmesi gerektiğini öğretir. Eğitim süresince, dalgıçlar rebreather cihazlarıyla güvenli bir şekilde nasıl dalış yapacaklarını öğrenir ve çeşitli senaryolar üzerinde pratik yaparlar.
Kapalı devre dalış eğitimi, diğer dalış türlerine kıyasla daha karmaşıktır ve bu nedenle bu eğitimi alacak kişilerin önceden dalış tecrübesine sahip olmaları önerilir. Bu tür bir eğitim, dalgıçların su altındaki her türlü duruma hazırlıklı olmalarını sağlar ve güvenli dalış yapabilmeleri için gerekli becerileri kazandırır.
Sonuç
Dalgıçlara daha fazla hareket özgürlüğü, daha uzun dalış süresi ve su altında daha sessiz bir deneyim sunar. Bu avantajları nedeniyle askeri, bilimsel ve teknik dalışlarda tercih edilen kapalı devre sistemleri, dalış dünyasında önemli bir yer tutmaktadır. Ancak bu sistemin kullanımı, teknik bilgi ve dikkat gerektirdiğinden, dalgıçların bu konuda özel bir eğitim alması büyük önem taşır. Kapalı Devre Dalış, derin deniz keşiflerinden askeri operasyonlara kadar geniş bir kullanım alanına sahip olup, dalgıçlara su altındaki dünyayı daha yakından ve etkili bir şekilde keşfetme fırsatı sunar. Bu nedenle, kapalı devre dalış yapmayı düşünen kişilerin gerekli eğitimleri alarak bu benzersiz deneyimi güvenli bir şekilde yaşaması önerilir.
